1. | kul | : de |
2. | in | : eğer |
3. | dalaltu | : dalâlette olursam |
4. | fe | : o zaman, o taktirde |
5. | innemâ | : ancak, sadece |
6. | edıllu | : sapmış olurum |
7. | alâ | : üzerine |
8. | nefsî | : kendi nefsim |
9. | ve in | : ve eğer |
10. | ihtedeytu | : hidayete erdim (erersem) |
11. | fe | : o zaman, o taktirde |
12. | bimâ | : sebebiyle |
13. | yûhî | : vahyedillir |
14. | ileyye | : bana |
15. | rabbî | : benim Rabbim |
16. | inne-hu | : muhakkak o |
17. | semîun | : en iyi işitendir |
18. | karîbun | : en yakın olandır |
AÇIKLAMABismillâhirrahmânirrahîmBir insan nefsi sebebiyle dalâlettedir. Allahû Tealâ onun hidayete ermesi için şartları koymuştur. Kim Allahû Tealâ'ya ulaşmayı dilerse, dilediği andan itibaren dalâletten kurtulur. Allah, hükmünü icra etmiştir. Kişi, Allah'a ulaşmayı dilediği an, dalâletten kurtulmuştur ve hidayet üzere olmuştur.
Kişi, eğer Allah'a ulaşmayı dilemiyorsa, o zaman tagutun, insan ve cin şeytanların söylediklerini yapıyor demektir. Ve bu sebeple dalâlette kalmıştır. Ya tagutun ya da Allah'ın söylediklerini insanoğlu kabul edecektir. Öyleyse Allahû Tealâ'nın kanunlarına göre hidayet üzere olanlar ve dalâlette kalanlar vardır.
İnsanlar hemen doğar doğmaz Allah'a ulaşmayı dilemezler. Allah'a ulaşmayı dileyene kadar herkes dalâlettedir. Ömür boyunca dilemiyorsa, ömrü boyunca dalâlette olarak yaşar ve dalâlette olarak ölür. Bunun sebebi, onun nefsidir. Tagut; yani insan ve cin şeytanlar nefse tesir eder. Ama kişi Allah'a ulaşmayı dilediği an, kişi hidayet üzere olur. Allah ona furkanlar verir, 12 ihsanla mürşidine ulaştırır. Bu kişi hidayet üzeredir. Mürşide ulaşınca da hidayet üzeredir. Ruhunu Allah'a ulaştırdığı zaman, ruh Allah'a ulaşma safhasındadır; kişi gene hidayet üzeredir. Ruhunu Allah'a ulaştırdığı an, hidayete erer.
Hidayet üzere olmak başka şey, hidayete ermek başka şeydir. Hidayet üzere olmak, hidayette olmak demektir. Kişi Allah'a ulaşmayı dilemeden evvel dalâlettedir; dalâlet üzeredir. Allah'a ulaşmayı dilediği andan itibaren hidayet üzere olur. Hidayettedir ama hidayete ermemiştir. Ne zaman 21. basamakta ruhunu Allah'a ulaştırırsa, Allah'a teslim ederse o zaman hidayete ermiş olur.
Öyleyse insanları dalâlette bırakan kimdir? Sebe Suresinin 50. âyet-i kerimesine göre kişinin nefsidir. Nefse tesir edense, şeytan ve onun avanesidir. Yani taguttur, insan ve cin şeytanlardır.